Tiếng Việt trong Mandriva 2009

TIẾNG VIỆT TRONG CÁC BẢN MANDRIVA 2009

1- X-UNIKEY trong Mandriva.
Mandriva 2009 cả KDE và GNOME đều có thể cài x-unikey để gõ tiếng Việt được. Các bước như sau:

1. Vào Menu – Install & Remove software rồi tìm cài gói locales-vi.
2. Mở Control Center rồi nhấn vào System – Manage localization for your system. Màn hình sau xuất hiện:
3. Trong màn hình trên, cuốn xuống dưới chọn Vietnamese. Nhấn vào nút Next để đi tới màn hình tiếp:
4. Chọn “Việt nam” và x-unikey như hình trên rồi nhấn Tiếp theo. Chương trình x-unikey sẽ được tải về và cài lên máy. Sau đó xuất hiện màn hình thông báo:
5. Nhấn OK rồi Logout ra và Login trở lại. Nhấn vào Menu – Tools – System Tools – Dolphin File Manager. Trong màn hình Dolphin, nhấn vào View – Show Hidden Files. Trong thư mục /home/<username> mở thư mục ẩn .unikey rồi mở file options. Trong file đó, sửa các dòng sau như dưới đây:
   CommitMethod = Forward
   XimFlow = Dynamic
   Save và đóng file lại.
6. Nhấn phím phải chuột vào file Options, chọn Propeties trong menu, chọn tiếp tab Permission rồi đổi hết các quyền truy cập sang Can Read.
7. Nhấn vào Menu – Tools – System Tools – Configure Your Desktop. Trong màn hình xuất hiện, nhấn vào tab Advanced rồi Autostart.
   
8. Trong màn hình Autostart nhấn vào Add Program
   
9. Trong màn hình trên, gõ unikey (chú ý là không có chữ x) vào ô trống rồi nhấn OK hai lần để unikey xuất hiện trong danh sách tự khởi động.
10. Khởi động lại máy. Xong.

Vài đặc điểm:
Cách làm trên áp dụng chung cho cả Mandriva 2009 KDE và Mandriva 2009 GNOME.
Bản x-unikey vừa cài là 1.0.4. Trước đây, phiên bản này cài trong các bộ Linux KDE cũ hay có lỗi đang gõ bị tắt tiếng Việt và lỗi khi gõ trong bảng. Nay mới thử qua thì không bị lỗi gõ trong bảng, chưa gõ nhiều để xem có bị tắt tiếng Việt không.
Khi gõ trong OpenOffice Calc vẫn phải nhấn F2 trước khi bắt đầu gõ vào ô mới. Nếu không nhấn F2, khi nhấn shift để gõ tiếng Việt hoa (Đ, Ê, …) sẽ bị lỗi con trỏ giật sang trái, xóa hết các từ đã gõ trước đó.
Một điều hơi khôi hài, vừa hay lại vừa dở là khi cài locales-vi, giao diện sẽ chuyển sang tiếng Việt. Bản GNOME, giao diện tiếng Việt khá nhiều, bản KDE thì ít hơn. Đối với người đã dùng quen các thuật ngữ máy tính tiếng Anh, giao diện tiếng Việt lại trở nên lạ lẫm!!!
Hiện mới thử gõ trong OpenOffice và trong các ứng dụng web (Gmail, Zoho, …) thì đều tốt. Không khóa ổ CDROM. Tuy nhiên, x-unikey là đồ nội nên trong các ứng dụng khác (GIMP, KMail, …) có bị xung đột không thì chưa rõ.
2- SCIM trong Mandriva
Trong Mandriva (cả KDE và GNOME) đều có thể cài bộ gõ SCIM để gõ tiếng Việt. Cách cài tương tự như trên:
– Không cần cài locales-vi trước.
– Đến màn hình ở bước 3 ở trên, chọn country là United States và Input Method là SCIM. (Nếu không thấy mục Input Method, nhấn vào Other Countries).
– Sau khi đã tải và cài các file liên quan đến scim xong, đừng khởi động lại máy.
– Nhấn Menu – Run Command rồi gõ lệnh scim để chạy scim lần đầu (lần sau nó sẽ tự chạy).
– Nhấn phím phải chuột vào biểu tượng bàn phím của scim trên panel, chọn SCIM Setup. Trong màn hình SCIM Setup chọn các mục sau:

• Keyboard Layout: English (US)
• Embed Preedit String …. (nếu không chọn mục này sẽ xuất hiện một cửa sổ nhập liệu riêng)
• Share the same input method …. (nếu không chọn mục này, mỗi lần chuyển ứng dụng lại phải kích hoạt chế độ gõ tiếng Việt)
  
• Nhấn Disable All rồi cuốn xuống dưới, chọn vi-telex.
• SCIM có một panel nhỏ. Nếu không thấy cần, nhấn vào mục GTK ở hình trên, rồi chọn Show: Never.
• Sau khi cấu hình xong, khởi động lại máy. SCIM sẽ tự khởi động và có một biểu tượng bàn phím nhỏ trên panel (báo chế độ gõ tiếng Anh).
• Để con trỏ chuột vào một trường nhập liệu nào đó (thanh địa chỉ hoặc tìm kiếm của Firefox, trang của OpenOffice, …) rồi nhấn Ctrl + Space biểu tượng bàn phím sẽ chuyến sang hình khác (ẳ) ứng với chế độ gõ tiếng Việt.
  Vài đặc điểm của SCIM:
• SCIM là bộ gõ “ngoại” đa ngôn ngữ (kể cả các tiếng tượng hình như Hoa, Thái, …). Do đó khả năng xung đột với các ứng dụng là rất thấp. Qua thực tế dùng thấy gõ tốt trong nhiều ứng dụng (ví dụ không bị lỗi khi gõ trong Calc như x-unikey). Đây là điều quan trọng khi trong tương lai, trên máy tính còn có thêm các ứng dụng khác (cơ sở dữ liệu, GIMP, …). Đỡ phải lo.
• Cách gõ telex đã được cải tiến so với trước đây: gõ dấu cuối từ, tự nhận biết tiếng Anh, … nói chung là như x-unikey. Đã thử gõ được cả kiểu VNI với font Times New Roman.
• Nhược điểm lớn nhất là việc hiển thị cơ chế bỏ dấu: khi gõ một từ, chữ có khả năng được đánh dấu sẽ bị bôi xanh. Chỉ khi nhấn phím Space (hoặc phím mũi tên) báo kết thúc từ, dấu bôi xanh mới hết. Việc bôi xanh chữ nhìn không quen hơi khó chịu. Và nếu chưa kết thúc từ mà di con trỏ sang chỗ khác thì toàn bộ kí tự bên phải từ bôi xanh sẽ bị mất. Thực ra đây là vấn đề thói quen. Dùng lâu sẽ quen và không thấy khó chịu như lúc đầu.
• Còn một nhược điểm nhỏ nữa là khi gõ vài từ trong trường địa chỉ của Gmail, danh sách các địa chỉ hiện ra thì không dùng chuột chọn địa chỉ được mà phải dùng phím mũi tên (các loại trường nhập liệu có danh sách chắc cũng thế).

3- Chữ hoa có dấu tiếng Việt:
Trong các bản Linux, khi dùng font unicode của Microsoft (Arial, Times New Roman, …) nhấn phím Caps Lock để gõ các tiếng Việt hoa có hai dấu (vd: TỔNG GIÁM ĐỐC) thì hai dấu đó bị thu nhỏ lại khó nhìn và khi in ra không rõ. Đây là điều quan trọng trong các văn bản hành chính, nhất là khi gõ tên người.
Trong Mandriva 2009 (và chắc các bản Linux khác cũng thế) có các font Times, Liberation Serif rất giống font Times New Roman và hiển thị hai dấu rất rõ.